Παναγιώτης Δημόπουλος: Ο Γραμματέας Περιβάλλοντος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ απαντά για θέματα κλιματικής κρίσης

Στο πλαίσιο του project που εκπονεί το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα & την Κοινωνική Αλλαγή με τίτλο «Κλιματική Κρίση & Εκλογές» για να αναδείξει την κλιματική κρίση ως ένα από τα βασικότερα επίδικα των επόμενων χρόνων μέσα και από το ψηφιακό εργαλείο whataboutheclimate, απευθύνθηκε στους εκπροσώπους πέντε κομμάτων, θέτοντας τρία ερωτήματα που χρήζουν άμεσων, δραστικών και έμπρακτων απαντήσεων.
Στο άτυπο αυτό debate ανταποκρίθηκε επάξια ο Γραμματέας Περιβάλλοντος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Καθηγητής Παναγιώτης Δημόπουλος και απάντησε τεκμηριωμένα για τις πολιτικές θέσεις του κόμματός του, σε ένα από τα πιο “φλέγοντα” θέματα της επόμενης τετραετίας.
Πώς η Ελλάδα θα καταφέρει να ανεβάσει ρυθμούς στην ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και να πιάσει τους στόχους, στους οποίους έχει μείνει ιδιαίτερα πίσω;
“Η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την ενεργειακή αναβάθμιση μιλάει για ένα «Κύμα Ανακαινίσεων» που θα έχει ως στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, υπερδιπλασιάζοντας τα ποσοστά ανακαινίσεων την επόμενη δεκαετία και διασφαλίζοντας πως οι ανακαινίσεις θα οδηγήσουν σε υψηλότερη ενεργειακή απόδοση και αποδοτικότερη χρήση των πόρων. Η Ελλάδα έχει βάλει ως στόχο 60.000 αναβαθμίσεις ενεργειακών κατοικιών τον χρόνο.

Στην πράξη όμως, το «μοναδικό εργαλείο επιδότησης για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών», το «Εξοικονομώ», οδηγείται σε «αδιέξοδο» . Βρισκόμαστε στον Μάιο του 2023 και ακόμα δεν μπορεί να ολοκληρωθεί το «Εξοικονομώ 2021». Για το οποίο, το ποσοστό εγκατάλειψης υποψηφίων δικαιούχων είναι άνω του 30%, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (από τους 25.300 υποψήφιους δικαιούχους εγκρίνονται μόλις οι 17.252 αιτήσεις ). Στη συνολική πορεία του προγράμματος, η εκτίμηση για εγκατάλειψη πριν καν ξεκινήσουν οι εργασίες υπερβαίνει το 50% των δικαιούχων.

Οι προτάσεις βελτίωσης που πρέπει άμεσα να προχωρήσουν αφορούν στην αύξηση των τιμών μονάδας ανά παρέμβαση, καθώς και στον συνολικό προϋπολογισμό του προγράμματος (τα χρήματα που έχουν προδιαγραφεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι υπερδιπλάσια από τα κατ’ έτος απορροφούμενα και άμεσα διαθέσιμα). Οι τιμές των υλικών στο τρέχον πρόγραμμα έχουν βασιστεί σε δεδομένα του 2020, όταν το κόστος των πρώτων υλών ήταν έως και 40% χαμηλότερο. Πρέπει άμεσα να επιλυθούν μία σειρά από επιπλέον προβλήματα για να μπορέσει το Εξοικονομώ να αυξήσει τις επιδόσεις τους. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολύμηνες καθυστερήσεις στις πληρωμές, οι οποίες επιβαρύνουν δυσβάστακτα τα έργα του προγράμματος και τους καταναλωτές, γραφειοκρατικές διαδικασίες και δυσκολίες εξασφάλισης τραπεζικής χρηματοδότησης κυρίως για τα φτωχά νοικοκυριά, καθώς και δυσχέρειες έκδοσης της απαιτούμενης Ταυτότητας Κτιρίου, εξαιτίας διαφόρων τεχνικών δυσκολιών (όπως αλλαγών στα τετραγωνικά κλπ). Επίσης, καταγράφονται καθυστερήσεις στις αποφάσεις υπαγωγής, που πολλές φορές ξεπερνάει το ένα έτος, από την προκήρυξη του προγράμματος, για τους περισσότερους δικαιούχους.

Θα πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα και τα άλλα δύο προγράμματα, το «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω» για νέους και το «Εξοικονομώ – Επιχειρώ» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η ενεργειακή αυτονομία των καταναλωτών και η ενεργειακή θωράκιση τους πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα”.

Πώς η πράσινη μετάβαση θα γίνει ευκαιρία για επαναπροσδιορισμό του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, που θα μας οδηγήσει μακριά από ενίσχυση οικονομικών μονοκαλλιεργειών, όπως ο τουρισμός, και θα επιτρέψει την ανάδειξη πιο “καθαρά” περιβαλλοντικών τομέων, όπως η βιώσιμη γεωργία και δασοκομία, υπηρεσίες μείωσης αποβλήτων και η εφαρμογή έξυπνων τεχνολογιών εξοικονόμησης πολύτιμων πόρων, όπως του νερού;
“Η πράσινη μετάβαση αποτελεί ένα σύνθετο, αλλά ταυτόχρονα πολύ σαφές και συγκεκριμένο πλαίσιο (όπως ορίζεται από ευρωπαϊκές οδηγίες και στρατηγικές), βάσει του οποίου πρέπει να σχεδιάζεται, οργανώνεται και τελικά να υλοποιείται στο σύνολό της, η ανάπτυξη της χώρας.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποτελεί ένα από τα βασικά υποστηρικτικά εργαλεία για την πράσινη μετάβαση που στοχεύει στη βιώσιμη γεωργία και δασοκομία, συμπεριλαμβανομένων δράσεων μείωσης αποβλήτων και εξοικονόμησης υδατικών πόρων, μέσα από:

Μείωση κατά 50% της χρήσης φυτοφαρμάκων και του κινδύνου που συνδέεται με αυτά και κατά 50% της χρήσης των πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων έως το 2030.
Μείωση των απωλειών θρεπτικών ουσιών τουλάχιστον κατά 50%, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι δεν θα υπάρξει υποβάθμιση της γονιμότητας του εδάφους.
Μείωση κατά 50% των πωλήσεων αντί-μικροβιακών φαρμάκων για τα εκτρεφόμενα ζώα και τις υδατοκαλλιέργειες έως το 2030, και η αύξηση των εκτάσεων βιολογικής καλλιέργειας έως το 25% της γεωργικής γης μέχρι το 2030.
Στο επίκεντρο των πολιτικών του ΠΑΣΟΚ βρίσκονται οι γεωργοί, οι αλιείς και οι παραγωγοί υδατοκαλλιέργειας, που θα πρέπει να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας. Με στόχο:

να ανταμείβονται οι γεωργοί, οι αλιείς και οι επιχειρήσεις της αλυσίδας τροφίμων που έχουν ήδη πραγματοποιήσει τη μετάβαση σε βιώσιμες πρακτικές,
να διευκολύνεται η μετάβαση για τους υπόλοιπους και να δημιουργούνται περισσότερες ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις τους.
Ακολουθούν ενδεικτικά παραδείγματα για να γίνει κατανοητό το σχεδιαζόμενο νέο παραγωγικό μοντέλο από την περιβαλλοντική σκοπιά:
Ενίσχυση του καταλυτικού ρόλου του δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 που καλύπτει το 28% της χερσαίας επιφάνειας της Ελλάδας και το 20% της θαλάσσιας έκτασής μας μέσω α) πιστοποιήσεων προδιαγραφών και προέλευσης από τις προστατευόμενες περιοχές για εκείνα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παράγονται και παρέχονται στις περιοχές του δικτύου Natura 2000, β) προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον ως προς τον τρόπο παραγωγής, τυποποίησης και εμπορίας τους προσδίδοντας σημαντική πρόσθετη αξία στα προϊόντα αυτά.
Υποστήριξη δημιουργίας «πράσινων» και «μπλε» θέσεων εργασίας, στις χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές της χώρας, αντίστοιχα. Αξιοποίηση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων για τη δημιουργία τέτοιων θέσεων εργασίας που αφορούν σε όλα τα επίπεδα κατάρτισης των εργαζομένων, που μέχρι σήμερα ελάχιστα μόνο αξιοποιούνται τόσο στον δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα.
Μόχλευση σημαντικών πόρων που υπάρχουν διαθέσιμοι από την ΕΕ για τον σκοπό αυτό, υποστηρίζοντας τόσο τους Στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, όσο και της Εθνικής και Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα”.
Πώς θα θωρακιστούμε έναντι των φυσικών καταστροφών όπως πλημμύρες, πυρκαγιές και ξηρασίες;
“Πρέπει αρχικά να επισημάνουμε, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις παρατηρούμενες συνέπειες της κλιματικής κρίσης, όσο και τις επιστημονικά τεκμηριωμένες εκτιμήσεις για το κλίμα στο μέλλον, ότι η «ανθεκτικότητα» είναι ένας όρος που έχει ήδη μπει στη ζωή μας.

Το περιβάλλον στο οποίο ζούμε δεν είναι μόνο άγρια φύση ή δομημένο περιβάλλον, αλλά όλες οι ενδιάμεσες καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών εκτάσεων, εμφανιζόμενες σε σύνθετα μεταξύ τους μωσαϊκά, με την ανθεκτικότητα να αφορά σε όλα τα παραπάνω. Δηλαδή πρέπει να στοχεύουμε συνδυαστικά σε ανθεκτικότητα, τόσο των φυσικών, των αγροτικών, των δομημένων (οικισμών, πόλεων), αλλά και των κοινωνικο-οικονομικών συστημάτων που πλήττονται ή κινδυνεύουν από φυσικές καταστροφές.

Στόχος των πολιτικών μας είναι ο σχεδιασμός μιας στρατηγικής που θα προστατεύει και θα κάνει ανθεκτικά τα φυσικά οικοσυστήματα, ενώ ταυτόχρονα θα υποστηρίζει την ευημερία και την ανθεκτικότητα αυτής της ευημερίας στα κοινωνικο-οικονομικά συστήματα. Η επιτυχία αυτής της προσπάθειας δεν είναι κάτι διαφορετικό από αυτό στο οποίο στοχεύει και η πράσινη μετάβαση. Είναι επιλογές, πρακτικές, στρατηγικές και πολιτικές που ασκούνται στον ίδιο χώρο και στον ίδιο χρόνο.

Για τη θωράκισή μας από της φυσικές καταστροφές, ο προτεινόμενος Ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης, που θα αποτελέσει το νέο μεγάλο άξονα πολιτικής για το περιβάλλον στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η σωστή οργάνωση για την εφαρμογή του στην Ελλάδα καθοδηγεί πλέον τη στρατηγική μας. Ορισμένα παραδείγματα για να γίνει κατανοητή η προσέγγιση:

στοχεύουμε στην αποκατάσταση παραποτάμιων δασών και εκτάσεων, υγροτόπων και δέλτα ποταμών, που προστατεύουν από πλημμύρες και από τη διάβρωση της ακτογραμμής,
στοχεύουμε στην ορθολογική διαχείριση και προστασία των δασών που δρα ανασχετικά στην ξηρασία και στην εκδήλωση συχνών και μεγάλων δασικών πυρκαγιών, διασφαλίζοντας και με αυτούς τους τρόπους καλλιέργειες, κατοικίες, υποδομές και μνημεία.
Και όλα αυτά, θα υποστηρίζονται από ευρωπαϊκούς πόρους που είναι ήδη δεσμευμένοι σε αυτή την κατεύθυνση, με προσκλήσεις για χρηματοδότηση τέτοιων δράσεων.

Και επειδή το κύριο ζήτημα είναι η προτεραιοποίηση αυτών των ζητημάτων, στην πολιτική ατζέντα, στο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής τα θέτουμε σε άμεση προτεραιότητα.

Γιατί για εμάς στο ΠΑΣΟΚ αποτελεί καίριο εθνικό στόχο η κατά προτεραιότητα προώθηση της εφαρμογής τους, αναγνωρίζοντας τη σημασία της προσπάθειας που υποστηρίζει με τα αποτελέσματά της άμεσα την αγροτική οικονομία, τον τουρισμό, τη διατήρηση πόρων για άλλες χρήσεις (όπως η Υγεία και η Παιδεία), που σε αντίθετη περίπτωση (π.χ. μετά από μια καταστροφή) θα έπρεπε άμεσα σημαντικότατοι πόροι (οικονομικοί και ανθρώπινου δυναμικού) να αποδοθούν για την αντιμετώπιση των μακρόχρονων προβλημάτων που δημιουργούνται από μια φυσική καταστροφή.

Το παράδειγμα των πυρκαγιών του 2007, στην Ηλεία, μας δείχνει ότι, οι συνέπειες για τη φύση και για την τοπική κοινωνία και οικονομία (η οποία με τη σειρά της επηρεάζει σημαντικότητα και την εθνική οικονομία) είναι ακόμα πολύ σημαντικές ή δεν έχουν αντιμετωπιστεί, ακόμα και 16 χρόνια μετά.

Τέλος, ως ΠΑΣΟΚ θα υποστηρίξουμε και θα προωθήσουμε τις θέσεις εργασίας που σχετίζονται με το φυσικό περιβάλλον. Και δεν αναφερόμαστε μόνο σε ειδικότητες που έχουν άμεση σχέση με το περιβάλλον και τις φυσικές καταστροφές.

Αναφερόμαστε και σε ειδικότητες που θα υποστηρίξουν την εκπαίδευση, την κατάρτιση, την εξωστρέφεια και την ενημέρωση του ειδικού και του ευρύτερου κοινού σχετικά με το πώς πρέπει να γίνει

α) γρήγορα,

β) οργανωμένα,

γ) χωρίς απώλεια εισοδήματος, αλλά με αύξησή του,

η μετάβαση στην εποχή της ανθεκτικότητας σε όλους τους τομείς και στην καθημερινή πρακτική σε πόλεις, χωριά, χώρους εργασίας και χώρους αναψυχής”.